Windawa Ventspils
Herb Flaga
Państwo	Łotwa
Region	Windawa
Burmistrz	Aivars Lembergs
Powierzchnia	55,4 km²
Wysokość	10 m n.p.m.
Populacja (2012) • liczba ludności • gęstość	42 715 771 os./km²
Kod pocztowy	LV-36(01-21)
Położenie na mapie Łotwy Windawa
57°23′06″N 21°32′46″E/57,385000 21,546111
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Windawa (łot. Ventspils, niem. Windau, ros. Вентспилс, dawniej Винда́ва) – miasto na Łotwie, miasto wydzielone, położone nad Morzem Bałtyckim, u ujścia rzeki Windawy (Venty), w zachodniej części Kurlandii, duży niezamarzający port przeładunkowy (głównie paliwa i surowce mineralne z Rosji) oraz pasażerski (połączenia z Lubeką, Rostockiem, Karlshamn, Nynäshamn oraz wyspą Saaremaa), posiada port lotniczy, ośrodek akademicki, turystyczny i sportowy (łotewskie centrum olimpijskie, klub piłkarski FK Ventspils i klub koszykarski BK Ventspils).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto zostało po raz pierwszy wspomniane w kronikach w 1290 roku. Windawa została założona przez inflancką gałąź zakonu krzyżackiego, władającą w XIV wieku ziemiami obecnej Łotwy. Bracia zakonni wybudowali u ujścia rzeki Windawy zamek, wokół którego rozwinęła się osada handlowa. W 1378 otrzymała ona prawa miejskie, była również członkiem Hanzy. Już w tym czasie powstał tutaj ważny port. Od 1561 Windawa należała do Księstwa Kurlandii i Semigalii, lenna Rzeczypospolitej. W 1659 została zdobyta przez Szwedów pod dowództwem Douglasa. W 1795 włączona do Cesarstwa Rosyjskiego. Od XIX wieku ważny ośrodek kultury łotewskiej. Do 1914 ważny ośrodek eksportu zboża, lnu i drewna. Podczas I wojny światowej (wrzesień 1914) windawska latarnia morska stała się celem ataku niemieckiej marynarki wojennej. Windawa znalazła się pod okupacją niemiecką w 1915. W styczniu 1919 miasto zostało zajęte przez bolszewików, a w lutym ponownie przez wojska niemieckie znajdujące się nadal na terytorium Łotwy. W czerwcu tegoż roku Windawa została wyzwolona przez oddziały łotewskie. W 1921 liczyła 7200 mieszkańców. Jesienią 1939 ZSRR wymusił na Łotwie pozwolenie na utworzenie baz wojskowych w szeregu miast, w tym i w Windawie. Okupowana przez wojska sowieckie w czerwcu 1940, 29 czerwca 1941, po bombardowaniu przez Luftwaffe zajęta przez Niemców. Do ponownej okupacji sowieckiej w 1945 miasto było ośrodkiem masowych ucieczek przez Bałtyk ludności łotewskiej do Szwecji. Obecnie posiada najwyższy w kraju PKB na jednego mieszkańca i najniższy wskaźnik bezrobocia.

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

„Powstaniec Listopadowy” zacumowany w porcie w Windawie

W Windawie warto zobaczyć zamek krzyżaków z końca XIII wieku z bezcennymi malowidłami ściennymi. Obecnie mieści się tam muzeum historii miasta. Stare miasto ma charakter zabudowy niskiej, w większości drewnianej. Typowo miejski charakter posiada ulica Tirgus. W parku Jūrmala znajduje się otwarte muzeum kotwic oraz kursuje kolejka wąskotorowa. Przy Jūras iela (ul. Morska) znajduje się klasycystyczny kościół katolicki pw. Krzyża Świętego z zabytkowym wyposażeniem wnętrza. Natomiast przy Tirgus laukums (pl. Targowy) stoi klasycystyczny kościół luterański pw. Świętego Mikołaja. Warta zobaczenia jest również promenada Ostgals oraz skansen. Plaża w Windawie posiada od 1999 Błękitną Flagę. Dla zwiedzających udostępnione jest południowe molo przy wejściu do portu.

Niecałe 30 km na północny wschód od centrum miasta znajduje się Międzynarodowe Centrum Radioastronomii w Windawie VIRAC (Ventspils Starptautiskais Radioastronomijas Centrs), zamontowane tam w okresie sowieckim. Do 1994 istnienie tych instalacji było trzymane w ścisłej tajemnicy.

Ludzie[edytuj | edytuj kod]

• Teodors Grīnbergs – łotewski duchowny i polityk, dyrektor gimnazjum w Windawie w latach 1919–1932
• Franciszek Szystowski – polski wojskowy, pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, urodzony w Windawie

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

• Lorient
• Stralsund
• Västervik

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Kanał Windawski
• Synagoga w Windawie
• Cerkiew św. Mikołaja w Windawie

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Jãnis Straume: Latvia during the Second World War, Nacionalãis Apgãds, Ryga 2007, ​ISBN 978-9984-26-330-4​
• Nordisk Familjebok, tom 32, Sztokholm 1921

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Windawa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 545 .

p • d • e Podział administracyjny Łotwy Gminy Ādaži Agłona Aizkraukle Aizpute Aknīste Aloja Alsunga Alūksnē Amata Ape Auce Babīte Baldone Baltinava Balvi Bauska Beverīna Brocēni Burtnieki Carnikava Cesvaine Cibla Dagda Dobele Dundaga Durbe Dyneburg Ekawa Engure Ērgļi Garkalne Grobiņa Gulbene Ikšķile Iłukszta Inčukalns Jaunjelgava Jaunpiebalga Jaunpils Jēkabpils Jełgawa Kandava Kārsava Ķegums Ķekava Kieś Kocēni Koknese Krasław Krimulda Krustpils Kuldyga Lielvārde Līgatne Limbaži Līvāni Lubāna Lucyn Madona Mālpils Mārupe Mazsalaca Mērsrags Naukšēni Nereta Nīca Ogre Olaine Ozolnieki Pārgauja Pāvilosta Pļaviņas Preiļi Priekule Priekuļi Rauna Riebiņi Roja Ropaži Rucava Rugāji Rūjiena Rundāle Rzeżyca Sala Salacgrīva Salaspils Saldus Saulkrasti Sēja Sigulda Skrīveri Skrunda Smiltene Stopiņi Strenči Talsi Tērvete Tukums Vaiņode Valka Varakļāni Vārkava Vecpiebalga Vecumnieki Viesīte Viļaka Viļāni Windawa Zilupe Miasta wydzielone Dyneburg Jēkabpils Jełgawa Jurmała Lipawa Ryga Rzeżyca Valmiera Windawa

p • d • e Podział administracyjny Łotwy (do 2009) Okręgi Aizkraukle Alūksne Balvi Bauska Dobele Dyneburg Gulbene Jēkabpils Jełgawa Kieś Krasław Kuldīga Limbaži Lipawa Lucyn Madona Ogre Preiļi Ryga Rzeżyca Saldus Talsi Tukums Valka Valmiera Windawa Miasta wydzielone Dyneburg Jełgawa Jurmała Lipawa Ryga Rzeżyca Windawa

p • d • e Związek Hanzeatycki Wykaz miast hanzeatyckich Region nadreński (Ren – Moza) Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel Region IJssel i Zuiderzee Arnhem DEVENTER[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle Wybrzeże Morza Północnego Groningen BREMA[B] Stade Buxtehude HAMBURG[B] Między Renem i Wezerą (Westfalia) Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia) Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM[B] LÜNEBURG[B] MAGDEBURG[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą) Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar Brandenburgia Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa Kilonia LUBEKA[A] WISMAR[B] ROSTOCK[B] STRALSUND[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin Prusy, Polska Braniewo Chełmno GDAŃSK[A] Elbląg KRÓLEWIEC[B] TORUŃ[B] Wrocław Kraków Inflanty DORPAT[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL[B] Roop RYGA[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa Szwecja Kalmar Nyköping SZTOKHOLM[B] VISBY[A] ↑ a b c d e f miasto-przywódca rejonu lub okręgu ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie