Ameryka Północna
| ||
 Zdjęcie satelitarne Ameryki Północnej; Interaktywna mapa | ||
| Państwo | Państwa Ameryki Północnej | |
| Powierzchnia | 24,23×106 km²[1] | |
| Miejscowości | największe aglomeracje[2]: Nowy Jork, Meksyk, Los Angeles, Chicago, Toronto, Dallas-Fort Worth | |
| Wysokość | max: 6194 m n.p.m., Denali (McKinley); min: 86 m p.p.m., Dolina Śmierci | |
| Rodzaj obiektu | kontynent | |
Położenie na mapie świata   Ameryka Północna | ||
 48°N 100°W/48,000000 -100,000000
| ||
 Cieniowana mapa Ameryki Północnej | ||
Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 230 000 km²[1] (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy również tzw. Ameryka Środkowa.
Dane geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Od zachodu Amerykę Północną otacza Ocean Spokojny, od północy Ocean Arktyczny, a od wschodu Ocean Atlantycki. Ameryka Północna od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa. Na południu łączy się z Ameryką Południową. Południowa część nazywana jest Ameryką Łacińską.
Najdalej wysunięte punkty Ameryki Północnej jako części świata:
- na północy – Wyspa Kaffeklubben (83°40′N),
- na południu – Wyspa Kokosowa (5°32′N),
- na zachodzie – Przylądek Wrangell (172°25′E), na wyspie Attu w łańcuchu Aleutów,
- na wschodzie – Przylądek Północno-Wschodni (11°00′W), na Grenlandii.
Skrajne punkty Ameryki Północnej jako kontynentu:
- na północy – Półwysep Murchisona (71°58′N),
- na południu – Punta Mariato (7°12′N),
- na zachodzie – Przylądek Księcia Walii (168°05′W),
- na wschodzie – Cape St. Charles (55°40′W).
Rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km. Kontynent silnie rozczłonkowany, długość linii brzegowej 75 600 km. 8,3% Ameryki Północnej stanowią półwyspy, a 16,7% – wyspy.
Największymi półwyspami są:
- Labrador – 1430 tys. km²,
- Jukatan – 180 tys. km²,
- Kalifornijski – 144 tys. km²,
- Floryda – 110 tys. km²,
- Melville’a – 63 tys. km²,
- Seward – 50 tys. km²,
- Nowa Szkocja – 45 tys. km²,
- Alaska – 45 tys. km².
Do największych wysp należą:
- Grenlandia – 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie)
- Ziemia Baffina – 507 tys. km²,
- Wyspy Królowej Elżbiety – 419 tys. km²,
- Wyspa Wiktorii – 217 tys. km²,
- Wyspa Ellesmere’a – 196 tys. km²,
- Nowa Fundlandia – 112 tys. km²,
- Kuba – 105 tys. km²,
W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami – średnia wysokość nad poziomem morza to 781 m. Najwyższym punktem jest Denali (znany też jako McKinley – 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.). Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m n.p.m. Wzdłuż zachodnich brzegów Kordyliery (aktywne sejsmicznie) z wewnętrznymi wyżynami (Kolorado, Meksykańska), wewnątrz Wielkie Równiny i Niziny Wewnętrzne, na wschodzie Appalachy. Wybrzeża wschodnie nizinne. Klimat od okołobiegunowego na północy przez umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy do równikowego w Ameryce Środkowej. W Kordylierach klimaty górskie. Głównymi rzekami są: Missisipi z Missouri, Mackenzie, Jukon, a jeziorami: Górne, Huron, Michigan, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Erie. Na północy pustynie arktyczne, tundra, lasy iglaste, ku południu przechodzą w lasy mieszane i liściaste, w części środkowej prerie, na pd.-zach. półpustynie i pustynie. W Kordylierach górskie lasy iglaste i roślinność alpejska, na wybrzeżach Ameryki Środkowej lasy równikowe. Fauna zróżnicowana: wół piżmowy, renifer karibu, jeleń wirginijski, niedźwiedzie (baribal, grizzly), bizon amerykański (w rezerwatach).
Ludność[edytuj | edytuj kod]
Amerykę Północną zamieszkuje 579 mln ludzi (dane z 2013 roku), co stanowi około 8% ludności świata, głównie biali, czarni i Indianie. Gęstość zaludnienia jest niewielka w porównaniu do średniej gęstości zaludnienia świata i wynosi 21,5 osoby/km². Rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne i jest następstwem silnego zróżnicowania warunków środowiska przyrodniczego. Najbardziej zaludnione tereny to: Bermudy – 1189 osób/km² (1994) i Barbados 607 osób/km² (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar Grenlandii (0,2 osób/km² – 1992) i Kanada – 3 osoby/km² (1994). Szczególnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie ludności jest fakt, że ogromna powierzchnia kontynentu znajduje się pod wpływem klimatów: polarnego, subpolarnego i umiarkowanie chłodnego, co znacząco ogranicza możliwość trwałego egzystowania człowieka na północy. Kolejnym obszarem o niewielkiej koncentracji ludności są Kordyliery wraz z kotlinami śródgórskimi, a także obszary pustynne i półpustynne. W Ameryce Północnej można również wskazać obszary o wysokiej koncentracji ludności, np. pogranicze kanadyjsko-amerykańskie, północny wschód Stanów Zjednoczonych, niektóre odcinki wybrzeża Oceanu Spokojnego, a także tereny ciągnące się od Meksyku po Gwatemalę. Państwami o największej gęstości zaludnienia w Ameryce Północnej są kraje wyspiarskiej części Ameryki Środkowej.
Podział polityczny Ameryki Północnej[edytuj | edytuj kod]
Państwa Ameryki Północnej oraz ich stolice[edytuj | edytuj kod]
| Lp. | Państwo | Stolica | Powierzchnia (w km²) |
Ludność (1 lutego 2010) |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Antigua i Barbuda |
Saint John’s | 442 | 68 722 |
| 2 |  Bahamy |
Nassau | 13 940 | 301 790 |
| 3 |  Barbados |
Bridgetown | 431 | 281 968 |
| 4 |  Belize |
Belmopan | 22 966 | 279 457 |
| 5 |  Dominika |
Roseau | 754 | 69 029 |
| 6 |  Dominikana |
Santo Domingo | 48 730 | 9 234 039 |
| 7 |  Grenada |
Saint George’s | 344 | 90 006 |
| 8 |  Gwatemala |
Gwatemala | 108 890 | 15 655 188 |
| 9 |  Haiti |
Port-au-Prince | 27 750 | 8 108 626 |
| 10 |  Honduras |
Tegucigalpa | 112 090 | 9 001 204 |
| 11 |  Jamajka |
Kingston | 10 991 | 2 790 832 |
| 12 |  Kanada |
Ottawa | 9 976 140 | 33 989 040 |
| 13 |  Kostaryka |
San José | 51 100 | 4 678 179 |
| 14 |  Kuba |
Hawana | 100 860 | 13 346 676 |
| 15 |  Meksyk |
Meksyk | 1 972 550 | 107 563 903 |
| 16 |  Nikaragua |
Managua | 129 494 | 5 469 109 |
| 17 |  Panama |
Panama | 78 200 | 4 000 124 |
| 18 |  Saint Kitts i Nevis |
Basseterre | 261 | 39 952 |
| 19 |  Saint Lucia |
Castries | 616 | 163 312 |
| 20 |  Saint Vincent i Grenadyny |
Kingstown | 389 | 117 534 |
| 21 |  Salwador |
San Salvador | 21 040 | 6 704 932 |
| 22 |  Stany Zjednoczone |
Waszyngton | 9 631 418 | 308 878 120 |
Terytoria zależne[edytuj | edytuj kod]
- Anguilla
- Bermudy
- Brytyjskie Wyspy Dziewicze
- Grenlandia
- Gwadelupa
- Kajmany
- Martynika
- Montserrat
- Navassa
- Portoryko
- Saba
- Saint-Barthélemy
- Saint-Martin
- Saint-Pierre i Miquelon
- Sint Eustatius
- Sint Maarten
- Turks i Caicos
- Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych
Regiony fizycznogeograficzne[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b North America | Countries, Regions, & Facts, Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-09-15] (ang.).
- ↑ Demographia World Urban Areas (May 2014) Demographia (ang.) [dostęp 2014-11-02]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| ||||||||||||||||||||
© Materiał pochodzi z Wikipedia i jest na licencji GFDL
Losowe treści:
Wydarzenia
W Moskwie odsłonięto pierwszy w Rosji pomnik Jana Pawła II. Ma ponad 1,8 m wysokości i waży dwie tony.
Rocznice
1871 – zmarł Charles Babbage, angielski, matematyk i mechanik, twórca maszyny analitycznej
1976 – premiera filmu Brunet wieczorową porą
Muzyka
21 listopada ukaże się nowy singiel wokalistki zatytułowany "Marry The Night". Artystka zaprezentowała właśnie okładkę nowego singla. Na singlu usłyszymy także prawdopodobnie kilka remiksów. Jak zdradziła piosenkarka, "Marry The Night" opowiada o jej miłości do swojego rodzinnego miasta.
Sport
Adam Małysz zabierze do Maroka swoją żonę i córkę, które wystartują w rajdzie RMF Morocco Challenge - ta mocno zaskakująca wiadomość wywołała spore poruszenie w polskich mediach.